Deze keer in the spotlights: Mieke van Veen, Communicatiestrateeg (a.i.) bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)
“In mijn huidige opdracht kan ik al mijn kennis en ervaring inzetten”
Zzp’er in de startblokken
Mieke begon haar loopbaan op krantenredacties. Op een redactie waar elke dag weer een nieuwe papieren editie wordt gevuld. Tijdens haar opleiding journalistiek werkte Mieke al voor weekbladen en het Algemeen Dagblad. Net afgestudeerd startte ze haar eigen tekstbureau als zzp’er en bleef werken voor diverse weekbladen en kunst en cultuur redacties van dagbladen. “Ik had veel vrijheid, maar ik merkte dat ik als journalist niet veel invloed had op de onderwerpen waarover ik schreef. Ook zat er weinig diepgang in de artikelen. Het was toch vooral de chef van de krantenredactie die bepaalde wat en hoe het in de krant kwam.” Na een aantal jaren besloot ze de overstap te maken naar de bedrijfsjournalistiek.
De kracht van communicatie
Ze ging aan de slag als bedrijfsjournalist bij een groot ziekenhuis. Of ze daar haar journalistieke vrijheid mee opgaf? Zo voelde dat niet. “In een korte tijd groeide ik door tot eindredacteur en kon ik veelal zelf bepalen welke thema’s aan bod kwamen in het personeelsblad, in een extern magazine van het ziekenhuis, bij de ontwikkeling van een intranet en de website. Daarnaast adviseerde ik het Hoofd Communicatie en was ik verantwoordelijk voor alle in- en externe middelen.”
“Het werd voor mij nog interessanter toen er bezuinigingen op stapel stonden. Het ziekenhuis had net een complexe fusie achter de rug en stond aan de vooravond van nieuwbouw en verhuizing, en kwam toen in zwaar weer terecht. In mijn rol was ik geboeid wat deze veranderingen teweegbracht onder medewerkers. Wat dat met mensen doet. Het intrigeerde me vooral wat je vanuit communicatie kunt bewerkstelligen om die veranderingen goed te begeleiden. In die periode ben ik echt een ‘advocate’ voor goede interne communicatie geworden. Als dat niet goed zit, red je het niet naar buiten toe, in de externe rol.”
Veranderen is de norm
Deze ervaring nam ze mee naar de gemeente Rotterdam, waar ze twaalf jaar werkte in verschillende rollen: van eindredacteur, senior adviseur en programmamanager tot communicatiestrateeg. “Ik kreeg de kans om ervaring op te doen op heel veel domeinen. Werken voor een grote gemeente is heel dynamisch en divers. Zo was ik betrokken bij de grootschalige reorganisatie van de 34 gemeentelijke diensten naar 5 clusters. En later het nieuwe bestuursmodel BMR 14+, waarbij de deelgemeenten werden overgeheveld. Dat had niet alleen veel impact op de medewerkers, maar ook op alle losse bedrijfsprocessen die moesten worden samengevoegd. Ik heb meegewerkt aan het participatieproject Het Gesprek met de Stad, om samen met burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties in Rotterdam een toekomstvisie te maken voor de stad in 2034. Ik kon daar de kennis die ik had opgedaan bij mijn master verandermanagement goed inzetten om leidinggevenden en directies hierin te adviseren.
In die tijd startte de gemeente Rotterdam een samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam (BIG’R) waarbij voor maatschappelijke issues gedragsinzichten werden ingezet om effectiever beleid te ontwikkelen en de dienstverlening en handhaving daarvan te verbeteren. Daar kwam ook een stuk gedragsbeïnvloeding bij kijken. Hoe kun je mensen overtuigen om hun houding of gedrag te veranderen, wanneer we uit onderzoek weten dat wij als mensen ruim 90% van onze keuzes niet bewust maken? En toch richten beleidsmakers en wij als communicatieprofessionals ons nog te vaak op die 10%, waarin mensen weloverwogen keuzes maken. Bij ‘nudging’ richt je je op het onderbewuste deel door met kleine interventies mensen naar het gewenste gedrag te sturen. Als je dat actief gaat inzetten, gaat er een wereld van kansen en mogelijkheden open.”
Nee-stand
Het begint altijd bij wat het probleem precies is en de oorzaak van gedrag. Zo begon ik bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) tijdens corona-tijd om de veranderopgave te ondersteunen en de interne communicatie te verbeteren. De organisatie lag onder een vergrootglas, zowel politiek- bestuurlijk, in het publieke debat als binnen de eigen organisatie. Er was weinig vertrouwen in het management, medewerkers waren niet trots op hun organisatie en de negatieve berichtgeving zorgde voor veel onrust. Het meest kostbare kapitaal van een organisatie is de medewerkers. Medewerkers zijn voor een organisatie hard nodig om in beweging te blijven. En binnen de NVWA zat er veel weerstand. Dan start je bij hoe doelgroepen erbij zitten, wat er schuil gaat achter de nee-stand. Een belangrijke conclusie was dat de interne communicatie infrastructuur verdwenen was. Daar zijn we mee aan de slag gaan. Een van de interventies die we hebben ingezet om lastige dilemma's bespreekbaar te maken waren de ‘over de streep’ sessies.”
Lijnmanager
Bij de NVWA en de Nederlandse Lokale Publieke Omroepen deed Mieke ervaring op als teamlead en manager. ‘’Ik merkte dat die rol mij minder goed past. Ik houd ervan om een programma op te tuigen en de eerste stappen te zetten. Maar als de basis staat en je bent onderdeel van een organisatie, dan loop je vaak tegen systemen aan die je vanuit binnenuit niet makkelijk kunt oplossen. Ik wilde juist met iets meer afstand en zo een bijdrage leveren.”
Detacheren via Babbage Company
“Omdat ik graag via een detacheringsbureau wilde werken, ben ik gaan shoppen bij verschillende bureaus." Babbage Company kende Mieke al, maar dan aan de andere kant van de tafel als opdrachtgever. “Ik had toen al een positief beeld van Babbage en dat werd versterkt na mijn eerste verkennende gesprek. Ik vind het prettig dat ik me kan focussen op mijn vak en zelf geen acquisitie hoef te doen. Babbage denkt goed met je mee, er is een positieve sfeer met aandacht voor de mensen die er werken. Ook wordt er veel georganiseerd voor communicatieprofessionals, zodat er onderling kennis wordt uitgewisseld en er verbinding ontstaat.”
Alle kennis samen
Mieke is sinds februari gedetacheerd bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) op het programma Ontwikkelkracht. “Het programma werkt veel samen met partijen uit het onderwijsveld en de wetenschap en investeert de komende 10 jaar in het lerend vermogen en de kennisinfrastructuur van het primair en voortgezet onderwijs. Het programma is net uit de startblokken en op communicatievlak moet alles nog op poten worden gezet. En dat is precies waar ik blij van wordt in mijn werk. Ik kan al mijn kennis en ervaring inzetten, van het ontwikkelen van een passende branding en website, een gedragen communicatiestrategie en governance tot de ondersteuning van de programmamanager bij het bouwen aan een nieuw team. Welke beren zijn er op de weg, wat zijn onze kernwaarden, wat is ons DNA en hoe kunnen we onze stakeholders hierin betrekken? En ik denk mee bij de sollicitatieprocedure van mijn opvolger. Zo kan ik stokje goed overdragen, wanneer ik mijn opdracht afrond.”
Dress for success
De opdracht bij OCW is niet het enige wat Mieke bij Babbage doet. “Ik heb nu een opdracht voor 32 uur in de week en daarnaast besteed ik vier uur aan organisaties die hulp kunnen gebruiken. De social return voor vrijwilligersorganisaties vind ik belangrijk. Zo heb ik meegedacht over een communicatiestrategie voor Dress for Succes. Dat is een initiatief om mensen met een uitkering aan te moedigen een betaalde baan te vinden, onder andere door ze te voorzien van passende kleding. Ik vind het mooi dat ik bij Babbage de ruimte krijg om mijn expertise in te zetten voor dit soort initiatieven.”